Om te helpen bij de opbouw van het land. Door de politieke onrust stroomde het land leeg, maar daarmee verdween ook alle kennis. Ze kwam als verpleegster terug, maar werd al heel snel onderdirecteur van een veehouderij. Ze had namelijk in Barneveld, naast haar baan in de zorg in Rotterdam, een diploma voor veehouderij gehaald. Mijn moeder is na haar middelbare school in de jaren 80 teruggekomen om te studeren. Mijn oma zei altijd ‘je diploma is je eerste man’.

Zij heeft als kind bij een vooraanstaande familie geholpen in de huishouding. Ze had al vroeg door dat een opleiding en hard werken onafhankelijkheid betekende. Haar eigen oma heeft het einde van de slavernij meegemaakt. Toen ik puber was en interesse had in die geschiedenis, heeft zij de Slavenregisters gekocht. In dit register werden tot slaaf gemaakten van de plantages genoteerd met naam, leeftijd en het soort werk wat ze deden. Hierin hebben we samen haar oma gevonden. Haar plantagenaam was ma Adyuba en haar geregistreerde naam Johanna Sedoc uit Nickerie. Mijn oma vertelde dat zij de littekens van zweepslagen op de rug van haar oma had gezien.

Nee, in mijn tienerjaren ontdekte ik dat mijn vader een nazaat is van de Marrons. Er zijn zes groepen Marrons: Okanisi, Saamaka, Pamaka, Kwiïnti, Aluku en Matawai. Dit zijn tot slaaf gemaakten die zichzelf hebben vrijgevochten uit slavernij en naar het binnenland van Suriname zijn getrokken. Dit heet marronage. Die strijdbaarheid heeft plaatsgevonden vanaf het moment dat de eerste tot slaaf gemaakten in Suriname arriveerden. Plantagehouders probeerden Marrons constant terug te halen, maar zij hebben zich hevig verzet. Op 10 oktober 1760, ruim 100 jaar voor de afschaffing van de slavernij, hebben de Okanisi als eerste een vredesverdrag met de koloniale overheerser afgedwongen. Dit betekende dat ze niet meer werden nagejaagd. Ze konden autonoom hun eigen gebied in het binnenland beheren. Zij hebben in vrijheid geleefd tijdens de slavernij.

Mensen zeggen dat de Marroncultuur in Suriname het best bewaarde stukje Afrika is, buiten Afrika. Dit hebben ze van generatie op generatie kunnen doorgeven. Ze woonden in de binnenlanden en vormden zes gemeenschappen. Met ieder een eigen sociale structuur, traditioneel gezag en leefregels. Tradities en inwijdingsrituelen speelden een grote rol in hun leven. Hiermee markeerden ze belangrijke mijlpalen in hun leven. Vanaf de geboorte tot aan rouwen en afscheid nemen. Nazaten van de Marrons houden de Marroncultuur in leven door onder andere inwijdingsrituelen uit te voeren en tradities door te geven aan volgende generaties.

Het geeft kracht, ik zou bijna zeggen perspectief in je leven. Het geeft positieve energie. Mijn vader grapt weleens dat ik nog meer nazaat ben van de Marrons dan hij, omdat ik er heel veel van weet, maar ook doordat ik de tradities in ere hou door bijzondere rituelen uit te voeren.

Bij alles wat ik onderzoek of bevraag, begin ik altijd bij mezelf. Voor mij was dans de ingang. Ik dans al heel mijn leven. Als klein meisje klassiek ballet, maar sinds ik me meer heb verdiept in de marroncultuur ook traditionele dans. Tijdens de 80e verjaardag van mijn overgrootmoeder zag ik in Suriname een voorstelling van de dansgroep Saisa en toen dacht ik dat wil ik ook. Dat is nu zo’n 20 jaar geleden. Vanuit die hoek heb ik mij verdiept in de muziek, de taal, de klederdracht en de inwijdingsrituelen. Dus meer het immateriële erfgoed. Ik vind het ook belangrijk om die kennis weer te delen met anderen. Ik heb bijvoorbeeld een eerste aanzet geschreven van een Wikipedia artikel over inwijdingsrituelen bij Surinaamse Marrons. En tijdens dansworkshops leg ik niet alleen de dans uit, maar vertel ook over de traditionele kleding die ik draag.

Ik geef graag kennis door. Op mijn 8e stond ik al met mijn spreekbeurt over Suriname voor de klas. En in VWO5 heb ik hetzelfde gedaan toen ik merkte dat slavernij werd onderbelicht in de geschiedenisles. Ik vertelde toen niet alleen over slavernij, maar ging ook de dialoog aan met mijn Turkse en Marokkaanse en witte Nederlandse klasgenoten om het belang uit te leggen van het vertellen van migratieverhalen ‘zodat mensen in Nederland weten waarom en hoe je hier terecht bent gekomen’. Ik vind het belangrijk dat mensen zien dat het verleden nog steeds sporen heeft in het heden. Ik heb bewust Cultuurwetenschappen gestudeerd, omdat ik hoop dat ik het verschil kan maken en iets kan bijdragen aan deze generatie en de komende. Door dingen te onderzoeken, te bediscussiëren en te delen.

Op 24 juni organiseert Nyanga de talk Black heritage & fashion in het Bibliotheektheater. In het gesprek komen vragen aan bod als; Hoe dragen wij onze Black Culture? In hoeverre nemen we kleding vanuit het verleden mee in het nu? En wat betekent dit voor de drager en de aanschouwer? 

Het gesprek zal worden ingeleid door modeactivist Janice Deul en vervolgens zal er een gesprek plaatsvinden tussen Jane Stjeward, Cheyenne Nelson, Marjorie Fernandes en Andy Arduin. Dit zijn allen professionals die zich laten inspireren door diaspora-erfgoed op het gebied van mode en terug laten komen in hun eigen werk. Het evenement is gratis te bezoeken, reserveer hier je ticket.